Bekijk ons journaal over daltononderwijs
De kernwaarden van het daltononderwijs
Daltonscholen zijn allemaal verschillend. Ze zijn echter gelijk in de visie op hoe je kinderen helpt bij hun ontwikkeling tot verantwoordelijke burgers in een democratische samenleving. Daarin zijn de onderstaande kernwaarden van de Nederlandse Daltonvereniging (NDV) belangrijk.
Daltonscholen als Wolfert Dalton streven ernaar om al deze kernwaarden dagelijks in het onderwijs toe te passen. Daltononderwijs is herkenbaar, terwijl het met dezelfde leerstof als op andere scholen opleidt tot dezelfde diploma’s.
Kernwaarde 1: Vrijheid in gebondenheid / Verantwoordelijkheid en vertrouwen
“Freedom and responsibility together perform the miracle”
Vrijheid is noodzakelijk om eigen keuzes te kunnen maken en eigen wegen te vinden. Vrijheid in het daltononderwijs is de gelegenheid krijgen om het taakwerk zelf te organiseren. De opgegeven leerstof en de eisen die daaraan worden gesteld, de tijdslimiet, de werkafspraken en de schoolregels vormen de grenzen waarbinnen de leerlingen hun vrijheid leren gebruiken. Een leerling leert verantwoordelijkheid voor zichzelf en zijn omgeving te dragen, als zijn omgeving hem daarvoor de ruimte en mogelijkheden biedt. Door leerlingen meer vrijheid te bieden kunnen zij eigen keuzes maken en een actieve leerhouding ontwikkelen.
Maar vrijheid betekent niet dat alles zomaar kan en mag. Het is een taak van de leerkracht om iedere leerling een structuur te bieden om vrijheid binnen grenzen te leren hanteren. Leerlingen krijgen de ruimte om te ontdekken en te experimenteren, maar worden tegelijk ook geconfronteerd met de relatie tussen wat ze doen en wat dat oplevert. Dat is voor leerlingen een geleidelijk leerproces, waarin zelfkennis en zelfinschatting een grote rol spelen.
bron: website NDV
Kernwaarde 2: Zelfstandigheid
“Experience is the best and indeed the only real teacher”
Zelfstandig leren en werken op een daltonschool is actief leren en werken.
Een leerling wil doelgericht een klus klaren en is in staat om tijdens dit leerproces hulp te zoeken indien noodzakelijk. Deze manier van werken stimuleert het probleemoplossend denken van leerlingen. Om later als volwassene goed te kunnen functioneren moet een leerling leren beoordelen welke beslissingen hij/zij moet nemen en wat de gevolgen daarvan zijn. De keuzevrijheid dwingt een leerling tot het nemen van zelfstandige beslissingen die voor hem effectief en verantwoord zijn.
bron: website NDV
Kernwaarde 3: Samenwerken
“The school functions as a social community”
Een daltonschool is een leefgemeenschap waar leerlingen, leerkrachten, ouders, schoolleiding en bestuur op een natuurlijke en gestructureerde wijze samen leven en werken. Een daltonschool is ook een leeromgeving waar leerlingen en leerkrachten iets van en met elkaar leren. Doordat leerlingen samen met leerkrachten en medeleerlingen aan hun leertaken werken, leren zij met elkaar om te gaan en leren zij dat zij elkaar kunnen helpen. Het verwerven van kennis en vaardigheden in samenwerking met anderen kan het leren vergemakkelijken.
Leerlingen leren dat er verschillen bestaan tussen mensen. Ze leren naar elkaar te luisteren en respect te hebben voor elkaar. Als leerlingen met elkaar samenwerken, ontwikkelen ze sociale vaardigheden en leren ze reflecteren op de manier waarop ze leren, zoals het beoordelen van een eigen inbreng en die van een medeleerlingen, het aangaan van de dialoog, het leren omgaan met teleurstellingen en het ervaren van een meeropbrengst uit de samenwerking.
Het uiteindelijke doel is democratisch burgerschap. Een daltonschool is een oefenplek voor democratisering en socialisering.
bron: website NDV
Kernwaarde 4: Effectiviteit en efficiency/ doelmatigheid
The Dalton Plan is an “efficiency measure, a simple and economic reorganization of the school”
Effectiviteit: de hoofddoelstelling van dalton is Parkhurst’s ‘Fearless human being’, de mens zonder vrees, die zich verantwoordelijk weet en voelt en die deze verantwoordelijkheid ook aankan. Het gaat om rendement op het terrein van onderwijsopbrengsten en op het terrein van persoonlijkheidsontwikkeling. In de daltonvisie gaan we ervan uit, dat het werken aan deze persoonlijkheidsontwikkeling in belangrijke mate bijdraagt aan het behalen van ambitieuze leerdoelen; het maximale uit leerlingen halen uitgaande van ieders talent.
Een daltonschool anno nu heeft ook nauwkeurig beschreven welke doelen ze precies wil halen qua persoonlijkheidsontwikkeling: wat kun je van onze leerlingen verwachten (in relatie tot hun leeftijd) ten aanzien van zelfstandigheid, vrijheid/verantwoordelijkheid, samenwerking en reflectie.
Efficiency/doelmatigheid: een daltonschool probeert zo efficiënt mogelijk aan haar doelen te werken. Onderwijsleertijd, middelen en instructie zo efficiënt mogelijk en op maat inzetten; zelfstandig werken als het kan, samenwerken als dat wenselijk is.
Een daltonschool leert haar leerlingen steeds meer verantwoordelijkheid te dragen voor het eigen leer- en ontwikkelingsproces, rekening houdend met individuele verschillen en persoonlijke leerdoelen. Daarvoor is het noodzakelijk, dat een leerling leert reflecteren op zijn eigen leerproces en leerresultaten en op zijn eigen persoonlijkheidsontwikkeling.
Vertrouwen is de basis. Een situatie, waarin de leerling echte verantwoordelijkheid krijgt en ook gevraagd wordt verantwoording af te leggen over wat hij gedaan heeft met het in hem gestelde vertrouwen. In deze visie op dalton leert een leerling steeds meer zichzelf aan te sturen (zelfregulatie) en wordt ‘ownership’, of zelfs ‘leadership’ van de leerling steeds belangrijker. Hierbij speelt de nieuwe kernwaarde ‘reflectie’ een sleutelrol.
bron: website NDV
Kernwaarde 5: Reflectie
“I would be the first to hear welcome criticism”
Essentieel voor dalton is eigenaarschap, zelfsturing van leerling en leraar.
Kern van zelfsturend leren is dat leerlingen zelf de regie nemen over hun eigen leerproces. En dat leerproces betreft dan zowel schoolse leeropbrengsten, als persoonlijkheidsontwikkeling en in toenemende mate ook talentontwikkeling*.
Om te kunnen reflecteren zijn heldere doelen essentieel. Dat kunnen doelen vanuit de leerstof zijn of vanuit school geformuleerde ‘ík-doelen’, maar dat kunnen ook doelen zijn die de leerling zelf geformuleerd heeft. Heldere criteria, waarin vastgelegd wordt, wanneer het doel behaald is, zijn hierbij van doorslaggevend belang.
Om die regie te kunnen nemen over het eigen ontwikkel- of leerproces is reflecteren op die doelen noodzakelijk. Door te reflecteren krijgt de leerling middelen in handen om zelf grip te houden op zijn eigen leer- of ontwikkelingsproces. Reflectie kan voorafgaand aan het leerproces plaatsvinden, gedurende het leerproces (monitoring) en na afloop van het leerproces. Van begin tot eind stuurt de leerling zo zijn eigen leerproces en kan zo keuzes maken als: Zal ik deze instructie volgen? Waar en met wie kan ik het beste aan deze taak werken? (Vooraf); Ben ik goed bezig? Heb ik nog wel meer oefening nodig? Is een andere aanpak wenselijk? (Tijdens); Heb ik de doelen bereikt? Wat kan ik de volgende keer beter anders doen? Past deze manier van werken bij mij? (Na afloop)
Ook op leraar- en schoolniveau is reflectie een must: Het kritisch benaderen van onderwijskundige ontwikkelingen en inzichten is op een daltonschool vanzelfsprekend. Iedere leraar werkend op een daltonschool reflecteert op zijn/haar onderwijspraktijk en professioneel handelen. Ook op schoolniveau vindt reflectie over het onderwijs voortdurend plaats. De periodieke reflectie is de basis voor het reflectieverslag, waarin de school haar eigen daltongehalte bij de visitatie tegen het licht houdt en op basis daarvan ontwikkelpunten formuleert.
*Talent betekent hier niet de excellente vaardigheid die de leerling doet uitsteken boven de rest van de wereld, maar beschrijft dat stukje van zichzelf, waarvan de leerling zegt: Hier wil ik me verder in bekwamen, hier wil ik goed in worden; hier wil ik meer mee (kunnen), hier wil ik me in specialiseren.
bron: website NDV
De praktijk
Wat merken de leerlingen hiervan in de dagelijkse schoolpraktijk?
- In de digitale daltonwijzers kunnen ze voor ieder vak zien welke stof in een bepaalde periode behandeld wordt en wat er wanneer getoetst wordt.
- Een aantal uren per week hebben de leerlingen een daltonuur. Hierin kiezen ze zelf bij welke docent en aan welk vak ze gaan werken. Leerlingen uit leerjaar 1 en 2 hebben vijf daltonuren en vanaf de derde klas hebben leerlingen er zes.
- In de daltonuren worden ook masterclasses aangeboden. Dat zijn verrijkende en verbredende projecten, die bedoeld zijn voor die leerlingen die extra uitdaging zoeken, op ieder niveau.
- Ook in de ‘gewone’ lesuren wordt op de daltonwijze gewerkt: korte instructie, waarna leerlingen zelfstandig of in groepjes aan het werk geen.
- Leerlingen zijn betrokken bij de school en krijgen de ruimte om allerlei initiatieven te ontplooien, zowel binnen als buiten de lessen.
- Kun je meer aan als leerling, maak dan gebruik van de mogelijkheid om extra vakken voor het examen te kiezen en/of om extra certificaten te behalen.